İstanbul Modern Fotoğraf Galerisi, 21 Mayıs’ta açılacak olan yeni sergisi “Oda Projesi” ile “uluslar, coğrafyalar, kültürler arasındaki farklılıkları ve benzerlikleri” göstermeyi amaçlayan Annette Merrild’in 9 ülkede 9 büyük kentte çekilen fotoğraflarını sergiliyor. Küratörlüğünü Engin Özendes’in üstlendiği ve 30 Ağustos’a dek sürecek olan sergide 118 adet fotoğraf yer alıyor.

“Dünyayı tanımak mı istiyorsunuz? O zaman işe komşunuzdan başlayın.”
Bu özlü sözü benimseyen Annette Merrild, ülkemizde ve yabancı ülkelerde yaşayanlarla ilgili, çoğumuzun zihninde yer alan stereotipleri ışık altına tuttuğu “Oda Projesi”ni gerçekleştirdi. Annette Merrild, “Avrupa’nın bir ucundan diğerine yaptığı bir tür antropolojik yolculuk” olarak nitelendirdiği projesinde, fotoğraf makinesiyle evlerin içlerini görüntüleyerek, toplumdan portreler oluşturuyor. Eski ustaların natürmort tarzlarını takip eden portre serilerinde mobilya ve eşyalar yer alıyor ama evlerde yaşayanları göremiyoruz.“Oda Projesi”, izleyicinin farklı kültürlerden gelen insanlara ait özel odaları görmesini ve turistlerin normalde yaşayamayacağı bir deneyim yaşamasını sağlıyor.

Hamburg Sanat Akademisi`ndeki öğrenimi sırasında yaşadığı yabancılık deneyimine dayanan ve dört yıl süren proje kapsamında Annette Merrild, önce Hamburg, New York ve Kopenhag’da aynı apartmanda oturan komşularının oturma odalarını fotoğrafladı. Bu fotoğraf serilerinin insanlar üzerinde yarattığı etkiden esinlenerek de, “Oda Projesi”ni yarattı. İki yıl içinde, Varşova, Barselona, Tallinn, Lyon, Manchester ve İstanbul’u ziyaret etti.

Serginin küratörü Engin Özendes, Annette Merrilld’in farklı ülkelerin birbirlerini izleyebileceği, hatta kıyaslamalar yapabileceği fotoğraflarıyla aynı zamanda bir kültür elçisi olduğunu vurgulayarak, özel mekânların yarattığı içgörüye ve izleyicinin düş gücüne yönelmesine, çağrışımları sorgulama fırsatı elde etmesine değiniyor: “Her bir mekânın arkasındaki dünya ile sizi düşünmeye yönlendiren bu fotoğraflar dizisini izlerken, bilginizin, kültürünüzün, sosyal çevrenizin el verdiğince, aynen bir yap-boz oyunu gibi, hayalinizde yeni yerleşimler üretebilirsiniz. ”

Sanatçının biçimsel benzerlik sağlamak amacıyla çektiği tüm fotoğraflar, çok katlı binaların birbirinin tıpatıp aynı dairelerinin oturma odalarını içeriyor. Odak noktası ise iç ve dış mekân hissini yaratan pencere. Annette Merild, herkesin dairesinin “aynı” olması anafikrinden esinlenerek ev sahiplerinin orta sınıftan oluştuğu, dairelerin tektip olduğu, yüksek bloklu sitelerin izini sürdü. Dışarıdan görülen dairelerdeki farklı bir yaşam ve kültürü fark eden sanatçı, “aynılık içinde farklılık bulunabileceği” görüşünü savunarak, özellikle orta sınıfta gözlemlenen “aslında biz böyle görünmek, algılanmak istiyoruz” anlayışını da yansıtmayı amaçladı. “Avrupa’nın bir ucundan diğerine yaptığı bir tür antropolojik yolculuk”

2001-2005 yılları arasında gerçekleştirdiği projenin, Almanya’daki komşularına duyduğu kişisel ilgiden kaynaklandığını belirten Annette Merilld, “Bir insanın kültürünü kolayca tanımak için kapısını çalmanın yeterli olduğunu düşünüyordum. Bu fikir, sonunda Avrupa’daki kültürleri, bunların farklılıklarını ve benzerliklerini bugünkü haliyle duyumsadığımız uzun bir yolculuğa dönüştü. Bunu on yıl sonra gerçekleştirmek mümkün olamayabilir. Çünkü on yıl sonra sınırlar çok daha fazla yok olacak ve Avrupa çok daha birbiri içinde erimiş hale gelecek” görüşünü dile getiriyor.

Annette Merrild, insanların oturma odalarını çekerken her kentte farklı deneyimler yaşadığını, ilginç sohbetlerin kişisel serüveni için çok zenginleştirici olduğunu vurguluyor: “Asıl, fotoğraf çekerken insanlarla kendi kentleri hakkında kurduğum diyaloglar benim için her zaman çok önemliydi. Sayısız büyüleyici hayat hikâyesi bir yana, beni asıl ilgilendiren, insanların kentleri, ülkeleri, çevreleri ve kendi evleri hakkındaki tutumlarıydı. Geriye dönüp baktığımda, her kentte hayata karşı duruşun farklı olduğunu ve bu duruşu kent sakinlerinin yarattığını söyleyebilirim. Çünkü kent sakinlerinin yaşam koşulları –ister tarihî, politik, finansal ve/veya iklimsel açıdan olsun– bireyleri de etkiliyor. Her kentle ilgili kişisel imgemi biçimlendiren, anlatılan hikâyeler ve benim algım oldu.”

Serginin girişinde yer alan LCD ekranda Annette Merrild, projeyi kapsamlı biçimde anlatıyor. Öteki LCD ekranda ise farklı kentlerde çekilen fotoğraf serilerine detay fotoğrafları, söyleşiler, kentler ve evlerin tanıtımı, ayrıca sanatçının kent turlarına izleyicinin de katılmasını sağlayan bir seyir defteri gösteriliyor. Günlük şeklinde tutulan seyir defterinde, sanatçının uygun evleri ararken yaşadığı deneyimler ve izlenimleri bilinçli olarak öznel bir bakış açısından aktarılıyor. Ayrıca sergideki beş vitrinde, sanatçının gittiği her kentteki evlere ilişkin anı objeler ve hediyeler de izleyiciye sunuluyor.

ANNETTE MERRILD
1972’de Danimarka’da dünyaya gelen sanatçı, 1993 yılından bu yana Hamburg’da yaşamaktadır. Güzel sanatlar ve resim okurken, Almanya ve Danimarka’daki galerilerde açtığı çok sayıda kişisel sergide çalışmalarını izleyici önüne çıkarmıştır. Ayrıca Londra ve Beverly Hills’teki Icon Gallery, New York’ta düzenlenen Art Expo ve St.Petersburg’taki Rus Devlet Müzesi’nde karma sergilere katıldı. 2001 yılında HfbK’un Ditze Ödülü’nü (Hamburg), bundan bir yıl önceyse Bang & Regnaren’ın Danimarkalı genç sanatçılara verdiği bursu kazandı. 2001 yılında, Hamburg’daki komşularının otuma odalarını çektiği fotoğraflardan oluşan bir seriyi Oda adıyla kitaplaştırdı.