HOWARD ZINN`IN OYUN METNİNE YAZDIĞI ÖNSÖZDEN KİMİ BÖLÜMLERİ SUNUYORUZ.
Emma Goldman üzerine yazdığım oyunla ilgili yaşadığım mutluluklar beni tiyatro dünyasına itti ve Karl Marks’la ilgili de bir oyun yazmaya karar verdim. Marks’ı, çok az kişinin bildiği bir şekilde, karısına ve çocuklarına bakmak için uğraşıp didinen bir aile babası olarak göstermek istedim. Çocuklarının üçü çok erken ölürken, üç kızı da uzun yaşamıştı.

Bu arada izleyicinin Marks’ı, fikirlerini saldırılara karşı savunurken görmesini istedim. Karısı Jenny’nin müthiş bir düşünür olduğunu biliyordum ve zaman zaman Marks’a karşı çıktığını hayal ettim. Kızı Eleanor’un zeki ve parlak bir çocuk olduğunu da biliyordum ve onu da babasının en sofistike fikirlerinden bazılarına karşı çıkarken görebiliyordum. Marks’ın düşüncelerini anarşist bir açıdan eleştirmenin iyi olacağını düşündüm ve Bakunin’in onu evinde ziyaret ettiği hayali bir olay ekledim. Bakunin ve Marks birbirlerini tanımalarına ve Uluslararası İşçi Birliği’nde, Birinci Enternasyonal’de birbirlerinin azılı muhalifleri olmalarına rağmen gerçekte Bakunin’in Marks’ı ziyaret ettiğine ilişkin herhangi bir bilgi yoktur.

Marks üzerine söylenenlerde bir eksiklik daha olduğunu düşünüyordum. Daima Marks’ın bir düşünür ve teorisyen olarak öneminden söz edilirdi. Marks’ın aynı zamanda bir devrimci olarak da çok aktif olduğunu biliyordum. Önce Almanya’da devrimci bir gazeteciydi, daha sonra Paris’teki İşçi Birliği’nde ve Brüksel’deki Komünist Birliği’nde çalıştı. 1848’deki Avrupa devrimleri sırasında Rhineland’da aktif olarak görev almış, bunun sonucunda da yargılanmış ve mahkemede yaptığı dramatik bir konuşmadan sonra suçsuz bulunmuştu. Londra’ya sürülmesinden sonra Uluslararası İşçi Birliği’yle İrlanda’nın özgürlüğü için, 1871’de de Paris Komünü’nü desteklemek için çalışmıştı.

Bu yıllarda yazdıkları sadece Kapital’deki gibi ekonomi politik üzerine teorik makaleler olmakla kalmayıp politik olaylara anında tepki gösteren yazılar da olmuştur. 1848 devrimlerinde, Paris Komünü sırasında ve tüm Avrupa’da işçi mücadelelerine destek veren yazılar yazmıştır. İşte sahnede Marks’ın bu yanını göstermek istedim: Tutkulu ve kendini davaya adamış bir devrimci. Yazdığım oyunda, Marks, karısı Jenny ve kızı Eleanor, dostu Engels ve siyasi rakibi Bakunin gibi karakterler vardı. Boston’da çok iyi tepkiler alan bir okuması yapıldı ama bu beni tatmin etmedi. Sonra bunu tek kişilik bir oyuna dönüştürmek için başına oturdum.

Karım Rosyln yazdıklarımı hep çok olumlu bir şekilde eleştirmiş, çok iyi değerlendirmiştir. Karım beni, oyunu Marks ve Avrupa’nın 19. yüzyıldaki haliyle ilgili tarihsel bir eser olmasındansa, daha çok günümüzle ilgili bir şeye çevirmem için kışkırttı durdu. Bu konuda haklı olduğunu biliyordum. Bu fikirle bir süre cebelleştikten sonra, Marks’ın bir tür fantezi olarak, her neredeyse oradan günümüze döndüğü bir oyun fikri aklıma geldi. Dahası Amerika’ya gelecekti. Böylece sadece 19. yüzyıl Avrupa’sında kalan yaşamı üzerine değil, aynı zamanda bugün burada (Amerika’da) olanlar hakkında da yorumlar yapabilecekti. Yetkililerin, her kimse, Marks’ı yaşadığı yer olan Londra’daki Soho’ya göndermeleri gerekirken, bürokratik bir hata sonucu New York’taki Soho’ya göndermelerine karar verdim.

Tek kişilik bir oyun olsa da, Marks’ı, hatıraları, yaşamındaki önemli insanlar, özellikle karısı Jenny ve kızları Eleanor yoluyla yaşama döndürecektim. O da anarşist Bakunin’i getirecekti. Hepsi de farklı şekillerde eleştiriden kaçmak için Marks’ın fikirlerini kabul edecekti. Karşıt görüşlerin diyalektiği Marks’ın kendi aktarışlarıyla sunulacaktı.
Bu oyunu, Sovyetler Birliği’nin çöküşünün neredeyse evrensel bir biçimde popüler medyada ve siyasi elit arasında sadece “düşmandan kurtulduk” şeklinde değil, aynı zamanda Marks’ın fikirlerinin de yanlış çıktığı yolunda güçlenen fikirlere yol açtığı bir zamanda yazdım. Kapitalizm ve “serbest piyasa” zafer kazanmıştı. Marksizm başarısız olmuştu. Marks bu kez gerçekten ölmüştü. Ancak şunu hatırlatmanın önemli olduğunu düşünüyorum: “Marksist” olduğunu iddia eden ama polis devleti kuran ülkelerden ne Sovyetler Birliği, ne de başka bir ülke Marks’ın sosyalizm anlayışını hayata geçirebilmişti. Ben, Marks’ın teorilerinin çarpıtıldığını gördüğü için öfkelendiğini göstermek istedim. Marks’ı sadece dünyanın farklı yerlerinde baskıcı düzenler kuran o sözde sosyalistlerden değil, aynı zamanda kapitalizmin zaferini kutlayan Batı’daki tüm politikacı ve yazarlardan da kurtarmanın gerekli olduğunu düşündüm.

Marks’ın kapitalizmin eleştirisinin günümüzde de temelde hala geçerli olduğunu göstermek istedim. Yaptığı analizler her gün gazete manşetlerinde doğrulanıyor. Bugün çok daha vahim durumda olan, kendi zamanındaki teknolojik değişimin erişilmez hızını ve yarattığı kaosu görmüştü. “Üretimin sürekli devrimcileşmesi, tüm sosyal konumların istikrarsızlığı, sonu olmayan belirsizlik ve endişe burjuva dönemini tüm önceki dönemlerden ayırıyor. Hepsi durağanlaşan, hızla donan ilişkilerdeki eski önyargılar ve görüşler terk edilmiş, tüm yeni fikirler kemikleşmeden eskiyor. Somut olan ne varsa eriyip havaya karışıyor.” İşte Manifesto’da böyle diyordu.