Devlet Gibi Görmek

Bazı Toplumsal Kalkınma Planlarının Başarısızlık Hikâyeleri

James C. Scott, Koç Üniversitesi Yayınları’ndan (KÜY) çıkan “Devlet Gibi Görmek” kitabında, “insanların yaşam koşullarını iyileştirme amacıyla yola çıkan planlama projeleri neden başarısız oldu?” sorusuna cevap arıyor. Politik ekonomi kategorisinde yayımlanan kitap, Ozan Karakaş tarafından Türkçeye kazandırıldı.

“İnsanların yaşam koşullarını iyileştirme amacıyla yola çıkan planlama projeleri neden başarısız oldu?” Anarşist düşünür James C. Scott, bu temel sorudan yola çıkarak devlet merkezli kent ve köy planlaması deneyimlerini mercek altına alıyor. Fransa'dan Brezilya'ya, Sovyetler Birliği'nden Tanzanya'ya bir yolculuk yaparak devletçi planlamanın başarısızlıklarını analiz ederken, benzer toplum mühendisliği felaketlerinin tümünde ortak olan koşulları da gün yüzüne çıkarıyor.

Gerçekliği kendi vizyonlarına uydurmaya çalışan tek adamları, gerçekliğe yalnızca masa başında yaptıkları plan çerçevesinden bakıp ona uymayan her yönünü yok sayan memurları ve hepsinin ötesinde, otoriter yüksek modernizmin ayrılmaz bir parçası olan ve gerçekliği şekillendirilecek bir nesne olarak gören despotluğu irdeleyen Scott, Devlet Gibi Görmek'te “planlama” kavramının gerçek toplumsal dokuyla uyuşmaz olduğu görüşünü etkin bir şekilde savunuyor.

“Bu kitabın büyük bir kısmı yüksek modernist, planlı toplumsal düzen emperyalizmine karşı bir duruş olarak okunabilir. Burada ‘emperyalizm’ sözcüğünü vurguluyorum, çünkü anlaşılacağı üzere, ne bürokratik planlamaya ne de yüksek modernist ideolojiye karşı bir toplu saldırı gerçekleştiriyorum. Öte yandan yerel bilginin ve bilgi birikiminin küçümsenemez rolünü dışarıda bırakan emperyal ve baskın planlama zihniyetine karşı bir duruş sergiliyorum.”

Koç Üniversitesi Yayınları arasında daha önce Tahıla Karşı isimli kitabı da yayımlanan James C. Scott, Yale Üniversitesi’nde Siyaset Bilimi ve Antropoloji bölümlerinde öğretim üyesi.