Post Dijital Dünyada ve Türkiye’de (Yeni) Medya Sanatı: Sırada ne var?, Borusan Contemporary'de!

Fatih Aydoğdu | Ekmel Ertan ::17 Mart 2019

Türkiye’de medya sanatı alanında çalışan ve iş üreten sanatçılar ilk ürünlerini 2000’lerde vermeye başlayan genç bir kuşak. Dünyada 60’larda avangard sanatçıların işleriyle, teknolojiyi anlamaya çalışan ve sorgulayan sergilerle başlayan, 80’lerden itibaren bilgisayar teknolojilerinin gelişimine paralel olarak yaygınlaşarak bir sanatsal ifade alanı olarak olgunlaşan yeni medya sanatı 2000’lerden itibaren, aşağı yukarı 20–30 yıllık bir sürenin ardından Türkiye’nin gündemine girdi. Ancak yeni medya sanatı işleri son yıllara kadar hiçbir zaman ana akıma dahil olamadan hep bir aralıkta kaldı. Son yıllarda tekil yeni medya işleri yavaş yavaş galerilere de girmeye başladı, ancak medya sanatına destek veren 
kurumsal yapılar hala çok az. 

Medya sanatı elektronikle iç içe başladı, analog elektronik ve analog bilgisayarlardan sonra 80’lerden itibaren dijital teknolojiler etrafında yoğunlaştı. Dijital teknolojilerin devreye girmesiyle hayatımız radikal biçimde değişmeye başlayınca aslında medya sanatı hiç olmadığı kadar önemli oldu ve gündeme girdi. 60’larda sanatçıların henüz keşfetmeye çalıştıkları teknolojiler gelişmiş, genişlemiş ve hayatı henüz bilinmeyen bir yöne doğru evirmeye başlamıştı ki sanatçıların keşfetme çabası bir yandan sürerken, öte yandan -2000’lerin ortasına kadar- yeni medya diye andığımız eleştirel bir sanat akımı formunu aldı. Medya sanatın kısa ama yoğun tarihine bakmak bugüne dair algımızı derinleştirmek için, hatta olup biteni anlamak ve geleceği öngörebilmek için gerekli araçlardan bir tanesi. Çünkü teknoloji günlük hayatımızda işlevsel yanıyla, doğrudan ve tartışmasız bir kabulle giriyor. Yeni medya sanatçısı bu ardı ardına gelen kabullerin bizi nasıl bir geleceğe taşımakta olduğuna dair öngörüde bulunuyor ve bu öngörüsünü topluma iletebiliyor. Bunu büyük ölçüde, hem çalışma alanı dolayısı ile sahip olduğu farkındalık, hem de kullandığı araçların sağladığı olanaklar sayesinde yapabiliyor. Yeni medya sanatçılarının eleştiri ve uyarılarını pek umursamadık ama öte yandan onlar sayesinde dijital teknolojiler konusundaki farkındalığımız arttı, teknoloji alanında da reddetmeyi ve sahip çıkmayı öğrendik. Dijital teknolojilere dair farkındalığımızı ve –kişisel ve toplumsal- kontrolümüzü bırakamayacağımızı artık biliyoruz. Peki dijitalin ötesinde neler oluyor teknoloji nereye gidiyor ve –yeni– medya sanatı bugünlerde bize ne söylüyor. Sırada ne var?

Konuşmacılar
Fatih Aydoğdu (1963), İstanbul Mimar Sinan Üniversitesinde okuduktan sonra Viyana Güzel Sanatlar Akademisi’nden mezun olmuştur. Çalışmalarını Viyana ve İstanbul’da sürdüren Aydoğdu, sanatçı, küratör, ses ve grafik tasarımcısıdır. Çalışmalarında medya estetikleri, göç ve kimlik politikaları, dilbilimi konularına yoğunlaşan sanatçı, yurtiçinde, Avrupa, ABD ve Asya’da birçok sergiye katılmıştır. 2011’den beri amberPlatform – Küratoryel Danışma Kurulu üyesidir. "The Bone of the Tongue | Dilin Kemiği" Medienturm | Diagonale, Graz | Avusturya, 2005; "Boundary Signal | Sınır Sinyali" Open Space – Zentrum für Kunstprojekte, Viyana, 2009;  "Commons Tense | Müşterekler Zamanı",  Electriciteitsfabriek, Lahey | Hollanda (Ekmel Ertan’la), 2012; gibi sanat sergilerinin küratörlüğünün yanı sıra "Grenzpegel | Pressure Level – Avusturya’da göçmen müzik sahnelerinde ihtilaf ve yaratıcılık" 2009–2010 gibi sosyolojik araştırma bazlı sergilerin de küratörlüğünü ve teorik çerçevesini üstlenmiştir (Viyana Belediye Kütüphanesi, Araştırma Arşivi). 2012 yılından beri amberFestival ve amberKonferans’ın küratöryel ve kavramsal çerçevesi için çalışmaktadır: ("Parataktik Müşterekler", 2012; "Fişe Taktınız mı?", 2013; "Merkezsizleştirme", 2014; "Laboro Ergo Sum – Çalışıyorum, o halde varım", 2015). 1998 yılında Türkiye’nin ilk yeni medya sanatı ve teorisi dergisi olan "hat"ı yayınlayan Aydoğdu’nun yazıları birçok uluslararası kitap ve dergide yayınlanmıştır. Viyana Güzel Sanatlar Akademisi’nde (1999–2000) ve Avrupa’da farklı yaz akademilerinde teorik ve pratik dersler vermiştir. 1996’dan beri Avusturya’nın Der Standard Gazetesi’nin veri görselleştirmelerini yürütmektedir.

Ekmel Ertan küratör, sanatçı ve eğitimci olarak çalışır. Sanat ve teknoloji alanında araştırma, sanatsal üretim ve sergileme yapan, İstanbul’da kurulu BİS Beden İşlemsel Sanatlar Derneği’nin -amberPlatform- kurucusu ve sanat yöneticisidir. 2007’den beri gerçekleştirilmekte olan amber Sanat ve Teknoloji Festivalinin yöneticisi ve küratörüdür. Ertan Türkiye’de ve Avrupa’da küratörlüğünü yaptığı sergiler gerçekleştirmiş; 2007’den bu yana sanat ve teknoloji bağlantılı birçok Avrupa Topluluğu destekli uluslararası projenin yerel koordinatörü veya yöneticiliğini üstlenmiştir. Ertan Amerika, Avrupa Ülkeleri ve Türkiye’de fotoğraf ve yeni medya çalışmalarını sergilemiştir. İstanbul Teknik Üniversitesi’nden Elektronik ve Haberleşme mühendisi olarak mezun olduktan sonra Yıldız Teknik Üniversitesi’nden Etkileşimli Medya Tasarımı yüksek lisans derecesini almış, Türkiye (Netaş), Almanya (Alcatel SEL, Stuttgart) ve Belçika’da (Bell Labs. Alcatel, Antwerp) tasarım mühendisi olarak çalışmıştır. İstanbul’da 1997–2005 arasında kendi multimedya tasarım şirketini yürüten Ertan 1999’dan bu yana Bilgi Üniversitesi, Yıldız Teknik Üniversitesi Tasarım bölümleri ve İstanbul Teknik Üniversitesi TBT programında multimedya tasarımı, proje geliştirme, tasarım için programlama gibi dersler vermiştir. 2006–2014 yılları arasında Sabancı Üniversitesi Sanat ve Sosyal Bilimler Fakültesinde Etkileşim Tasarımı, Web Tasarımı ve son sınıf Proje Stüdyosu derslerini vermiştir. İstanbul ve Berlin’de yaşamakta ve çalışmaktadır.