Müzikli tiyatro, sadece eğitim düzeyi yüksek orta sınıflara hitap eden, burnu havada bir sanat biçimi olmak zorunda değildir. Aksine, her türlü kültürel ve sosyal kökenden insanlar için bir zenginlik de olabilmelidir. Komische Oper Berlin [Komik Opera Berlin] bunu 2012 yılından beri kanıtlıyor: O dönemden beri, »Selam Opera!« adındaki kültürlerarası proje kapsamında »Opera Dolmuşu« ile, müzikli tiyatroyu büyük bir başarıyla başkentin mahallelerine taşıyor. Federal Kültür Vakfı’nın mali teşvikleri ve Mercedes-Benz Berlin Temsilciliği’nin desteğiyle, daha geniş kesimlere ulaşmayı hedefleyen bu benzersiz program, şimdi ilk kez uluslararası düzlemde görev üstleniyor: 29 Mayıs 2016’dan itibaren, operaya ait minibüs Berlin’den İstanbul’a gidecek ve Münih, Viyana, Belgrad ve Sofya’dan oluşan dört durakta, »Misafir İşçi Rotası« adı verilen güzergah üzerinde müzikal izler bırakacak. »Opera Dolmuşu«, yolculuğunun son durağı olan İstanbul’a uğrayarak 7 ve 8 Haziran tarihlerinde Moda Sahnesi’nde ve Galatasaray-Beyoğlu’ndaki CEZAYİR’de sahne alacak.

Opera Dolmuşu, bir minibüse sığacak yolcu sayısında oyuncudan oluşan bir müzikli tiyatro gösterisi: iki ses sanatçısı, üç müzisyen ve bir sunucu, özellikle farklı kültürel kökenlere sahip insanların yaşadığı mahalleleri seçiyor. Bu mahallelerdeki müzikal, sanatsal ve kişisel buluşmalarla, müzikli tiyatronun anlaşılabilir bir evrensel dil konuştuğunu gösteriyor. Müzikli tiyatro, yüzyıllardan beri yaşanan kültürlerarası alışverişin etkisiyle ve aynı zamanda müziğin sayesinde, tek tek kültürlerin sınırlarını da aşarak, duyguları ve serüvenleri tecrübe haznemize katma ve yaşanabilir kılma gücüne sahiptir. Komische Oper Berlin, kurulduğu 1947 yılından bu yana bu açıklığı temel ilkesi yaptı: Kendisini, »herkese hitap eden« bir opera olarak görüyor.

Opera Dolmuşu, 3000 kilometreyi aşan bir yolculuğa çıkıyor. Bu yolculuğu sırasında, Batı Almanya’da göçmen işçi olarak çalışanların çoğunun, »misafir işçi« olarak 1960’lı yıllardan itibaren, her yıl bir kaç haftalığına izinlerini geçirmek üzere memleketlerine dönerken kullandıkları güzergahı takip edecek. Özel olarak bu yolculuk için hazırlanan 45 dakikalık bir müzikli tiyatro revüsünün çalışmaları şu anda devam ediyor. Bu gösteride, insanları her dönem mutluluklarını uzaklarda aramaya ve bunun için sıla özlemini bile sineye çekmeye yönlendiren dışsal dürtülerin ve ruhsal devinimlerin izlerini takip ediyor. Program aynı zamanda, müzikli tiyatronun tarihine kısa bir yolculuk şeklinde ortaya çıkıyor: Operanın İtalyan rönesansındaki başlangıç dönemleri, ardından Viyana klasiği, İtalyan Opera buffa ve Fransız Opéra comique, bu arada önceki yüzyıl dönümüne kısaca uğrayıp Doğu Avrupa’nın şaheserlerine, ardından çılgın 1920’li yılların Berlin’indeki caz müzikallerine bakış.

Komische Oper Berlin ansamblesi, yerelde kültürel etkinlikler düzenleyen kurumlarla birlikte, Viyana Birleşik Sahneleri (VBW) ve Viyana Belediyesi 17 No’lu Belediye Meclisi Entegrasyon ve Çeşitlilik Dairesi, ayrıca Belgrad, Sofya ve İstanbul’daki Goethe Enstitüleri ile birlikte, sadece bir sanat biçimi olarak müzikli tiyatroyu değil, »Opera Dolmuşu« fikrini de çok farklı kesimlerden izleyicilere taşıyor. İzleyiciler arasında, Münih-Hasenbergl’deki komşuluk gruplarından Türk-Bulgar Kadın Derneği’ne, eski »misafir işçilerden« ve onların çocuklarından, ziyaret edilen ülkelerdeki yerli halka ve kültürler arasında yaşayan ve burayı kendilerine memleket edinmiş insanlara kadar geniş bir yelpaze bulunuyor. »Opera Dolmuşu«, İstanbul’daki gösterilerinden önce Münih’te (30.5.) 2411 No’lu Semt Kültür Projesi’nde ve Giesinger Bahnhof’ta, Viyana’da (1.6.) GBÜ10 ve Ottakring Halk Yüksek Okulu’nda, Belgrad’da (3.6.) CZKd ve KC Grad kültür merkezlerinde, ayrıca Sofya’da (5.6.) Krasno Chitalishte (Bulgar Kültür ve Okuma Evi) ve Red House Centre for Culture and Debate’de sahne aldı.

»Opera Dolmuşu »Misafir işçi rotasında« yola koyuluyor

Tanıtım programı ve sanatsal Konsept

Komische Oper Berlin, 2012 yılından beri izleyicilerini sadece Behrenstrasse’deki opera binasına davet etmiyor. Tersine; sergilediği sanatı hedef gözeterek, Berlin’in, sakinlerinin çoğu geleneksel opera izleyicisi olmayan semtlerine taşıyor. »Selam Opera!« projesinin yöneticisi Mustafa Akça’nın bir fikrine dayanan Opera Dolmuşu, farklı kültür çevrelerinden gelen insanların nüfusun önemli bir kısmını oluşturduğu semtlere misafir oluyor, buralardaki kurumlarda gösterilerini sahneliyor ve müzikal programını sunuyor. Söz konusu proje, yıllardır Robert Bosch Vakfı, Deutsche Bank Vakfı ve Mercedes Benz Berlin Temsilciliği tarafından destekleniyor. Bu sayede bir yıldır »yetişkinler dolmuşu«nun yanısıra, özellikle ilkokullarda gösterilerini sahneleyen »çocuk dolmuşu« da çalışmalarını sürdürme fırsatına sahip oluyor.

Dramaturg Johanna Wall, dönemin tanıklarıyla yaptığı birçok görüşmeden esinlenerek ve uğranılan beş durağın özelliklerini göz önünde bulundurarak, beş perdelik müzikal tablolardan oluşan bir revü geliştirdi. Tıpkı operada olduğu gibi, bir anekdotu anımsatan bu sahnelerin her birinin merkezinde de, büyük ve herkesin ulaşabileceği, öykü kurgulanırken merkezine yerleştirilen bir duygu yer alıyor: Uzaklardaki gurbette yakalanması düşlenen mutluluktan, şimdiki zaman ve mekanın gerçekliğine ulaşmış olmanın ortaya çıkardığı sorgulanmaya muhtaç bir eğlenceye, »nereye ait olduğunu bilmemek« duygusundan, anımsamanın tattırdığı acı-tatlı avuntuya ve »memleket« kavramının çoğulunun da olabileceği fikrine kadar, çeşitli duygular.

Yönetmen Anisha Bondy tarafından sahneye koyulan revü, her durakta yerel kültürlerarası buluşma merkezleriye işbirliği içerisinde, ikişer kez ve birbirinden tamamen farklı izleyici kesimleri için sergilenecek. Bu gösteriler esnasında çok çeşitli karşılaşmaların gerçekleşmesi hedefleniyor. Çünkü »Opera Dolmuşu«, bilinçli bir şekilde kültürel alışverişin peşinden koşuyor ve izleyicilerle kişisel sohbetlerin de bu alışverişin olmazsa olmazı olduğuna inanıyor. Bu yolculuk, çoğu »dolmuşun gediklisi« olan »Opera Dolmuşu«nda görevli sanatçılar için de, şimdiye kadar tanımadıkları yerlere gittikleri, ama aynı zamanda onları Alman tarihinin bilmedikleri bir bölümüne götüren bir keşif gezisi olacak. Opera Dolmuşu çokkültürlü ekibiyle, insanlarla ilişki kurmak ve onlara insani duyguların ifadesi olarak müzikli tiyatroyu tanıtmak, ama aynı zamanda ortak deneyimlerini ve öykülerini paylaşmak için Münih, Viyana, Belgrad, Sofya ve İstanbul’daki duraklara uğrayacak.

»Selam Opera!«: Komische Oper Berlin – herkese hitap eder
Komische Oper Berlin, 1947’de kuruluşundan bu yana, kendisini herkese hitap eden bir opera olarak görüyor. Bu fikir, operanın şu anki müdürü Barrie Kosky tarafından da hayata geçiriliyor ve diğer projelerin yanısıra, »Selam Opera!« projesinde vücut buluyor. Projede; Opera Dolmuşu, oyunlarda bireysel olarak seçilebilen diller arasında Türkçe’nin de sunulması ve program tanıtım kitapçıklarında Türkçe diline yer verilmesi gibi araç ve yöntemlerle, Berlin’de yaşayan çok sayıdaki Türkiye kökenliye seslenmeyi hedefliyor.

Daha geniş bilgiye, https://www.komische-oper-berlin.de/newsroom/pressemitteilungen/pm-165/ adresinden ulaşabilirsiniz.