Kültür Bakanlığı İstanbul Tarihi Türk Müziği Topluluğu
“Halvet-i Ayini, Devran-ı Şerifi”

Tarîkat âyinleri, “Onlar ayaktayken, otururken ve yanları üzerine yatarken Allah’ı anarlar.” meâlindeki Al-i İmrân Sûresinin 191. ayetine dayanarak “Kuûdî, Kıyâmî, Devrânî” olarak üç ana şekilde sınıflandırılmıştır. Yani, oturarak, ayakta durarak ve adım atmak şeklinde hareket ederek. Mevlevî Semâı ile Bektâşî Samah’ının bu üç ana grubun dışında incelenmesi gereklidir. Bütün âyinler oturarak başlar fakat kuûdî âyinlerde hiç ayağa kalkılmaz. Kıyâmî âyinlerde kuûddan sonra ayağa kalkılır. Devrânîlerde ise oturmak, ayakta durmak ve hareket etmek öğelerinin hepsi mevcuttur. Nakşibendîliğin bazı kolları Kuûdî; Halvetîlik ve bütün kolları ile Kâdirîliğin Eşrefî kolu Devrânî; Kâdirî, Rifâî, Bedevî, Sâdî tarîkatları Kıyâmî zikir âyini tarzlarını icra etmişlerdir.

Devrân ayîni denilince akla ilk gelen tarîkat, Müslüman Türkler arasında en çok yayılıp, kabul gören Halvetîlik ve kırkı aşkın kollarıdır. Halvetî ayîninde sola doğru adım atılarak döndürülen zikir halkası, Kâdirîliğin Eşref î ve bağlı olarak Rûmî kollarında sağa doğru döndürülür. Devrân ayînlerinin en yaygını olan Halvetî Devrânı, devrân ayîninin bütün özelliklerini ortaya koyar. Ayağa kalkılmasıyla başlayan zikir ve devrân ile birlikte, zâkirler de ilâhî okumaya ve ritim vurmaya başlar. Ritim kendi içinde ve genellikle ilâhîden ilâhîye geçerken yavaş yavaş hızlanır. Devrânın sonunda şeyhin belirtmesi ile topluca Salâvât ve Tekbîr okunur. Tekbîrden sonra, özel düzenlenmiş dua demek olan, “Gülbank” çekilir ve devrân tamamlanmış olur. Topluluğumuz bu konserinde işte bu Halvetî Ayîn-i Şerîfi’nin müzikal seyrini sunacaktır.