Rumeli Osmanlı’dan günümüze türküler CRR sahnesinde...

Hazırlayan ve Yöneten: Cihangir Terzi

Solistler: Soner Özbilen, Tülin Berbergil, Bektaş Bahtiyar, Rüstem Avcı, Nursaç Doğanışık, Erol Köker, Faruk Yılmaz, Çimen İpekçi, Elvan Sevim, Tekin Büyükkaya, Celal Bakar, Gülcan Kaya Aral, Arzu Akmeşe, Adile Karatepe, Oğuz Doğan Cengiz

Program Sunucusu: Başak Ikiz

Rumeli Osmanlı’dan günümüze Türkler için Anadolu’nun batı yakası ve “Serhad”dı olmuştur. Türklerin Rumeli’ye geçişinden yakın tarihimizdeki mübadele yıllarına uzanan zaman tünelinde bu coğrafyada vuku bulan ve toplum hafızasında iz bırakan akınlar, savaşlar ve ortak yaşanmışlıklara dair bütün duygu ve düşünceler Balkanlar, Trakya ve Tuna boylarındaki türkülerde bütün renleriyle resm’edilmiştir. Bu açıdan Rumeli türküleri, beş yüzyılı aşkın Rumeli-Türk yaşantısının özeti gibidir. Savaşlar, düşmandan alınan ya da düşmana kaptırılan kaleler ve bu koşullar altındaki yiğitlikler olanca haşmeti ile şiir, melodi ve ritme yansıtılmıştır. İç içe yaşanmışlıklardaki gönül ilişkileri, duygusallıklar, coşkular, anavatandan ayrı kalmışlığın yarattığı gurbet ve hüzün, türkü güftelerindeki mısralarda dile gelmiştir. Tuna boylarına serpilmiş ve sık sık el değiştiren şehirler, buralarda yaşanan mutluluklar ve pişmanlıklar, aşklar, hasret ve umutsuzluklar türkülerin içine sinmiştir. Rumeli Türkülerinde kompozisyon, makam, usul ve diğer musiki ögeleri ustaca ve sanatkârane kullanılmıştır.

Elimizdeki mevcut bilgilere göre Rumeli türkülerinin ilk derlemesini udî Nevres Bey yapmış ve notaya almıştır. Kaynak olarak Tamburacı Osman Pehlivan’ın çalıp söylediği ezgiler genellikle köçekçe türü eserlerdir. Geniş çaplı ikinci derlemeyi Muzaffer Sarısözen Kemal Altınkaya’dan derlemiş ve notaya alarak bugün halk müziği repertuarının en kapsamlı ve güvenilir arşivi olan TRT repertuarına kazandırarak radyo yayınları aracılığı ile tüm Anadolu halkına ulaştırmakta ön ayak olmuştur. Daha sonraki yıllarda Trakya, Balkanlar veya Balkan göçmenlerinden derlemeler yapan Yücel Paşmakçı, Nida Tüfekçi, Rüstem Avcı, Hüseyin Yaltırık, Soner Özbilen, Süleyman Şenel, Melih Duygulu, Faruk Yılmaz ve daha birçok sanat ve kültür insanı bölge müzik kültürüne dair türkü ve oyun havaları dağarcığının tespitinde ve neşredilmesinde katkılarını devam ettirmiştir.

Altınkaya’dan derlenen türkülerin çoğunluğunu "Serhat Türküleri" bir başka anlatımla "Kahramanlık Türküleri" oluşturmaktadır. Beligrat Kalası, Estergon kalası, Eğri Kalası ( Küffar sanur hüccet almış Eğri’yi), Buna er meydanı derler, Gine de şahlanıyor kolbaşının kıratı, Kırım’dan gelirim adım Sinan’dır, gibi özellikle radyolardan Hasan Mutlucan’ın sesinden hafızalara kazınmış birçok türkünün kaynağı Kemal Altınkaya’dır. Kemal Altınkaya, kültür ve sanat tarihimizde yalnızca bir kaynak kişi değildir. Aynı zamanda Türk müziği saz sanatçısı, bestekârı ve notisttir. Bunların yanı sıra iyi bir yazar ve bürokrattır. Ancak çok yönlü bir kişi olmasına karşın, Kemal Altınkaya’nın biyografisine ilişkin müzik camiası belleğindeki hak ettiği bilgiler yeteri kadar geniş değildir. Genel olarak bilinen, 1800'lü yılların sonunda Rumeli'de doğduğu ve Rumelili olması nedeniyle yöresinin türkülerini çok iyi bildiğidir.

Musiki ansiklopedisinde Yılmaz Öztuna şu bilgiyi vermektedir: "Türk romancısı ve müzisyeni. Çök güzel millî hikâyeler ve romanlar yazmıştır. Rumelili olduğu için, birçok Rumeli Türküsünü notaya almış ve unutulmaktan kurtarmıştır. Ankara Radyosu müdürü olmuş ve ayrıca İstanbul Radyosu'nda çalışmıştır. Birkaç bestesi vardır" şeklindedir. Kemal Altınkaya'nın yazarlık yönüyle ilgili araştırma yapan gazeteci yazar Mehmet Nuri Yardım'ın "Yitik Bir Romancı: Kemal Altınkaya" başlıklı yazısından öğrendiğimize göre, Altınkaya'nın ilk kitabı "Bizim Mahalle" İstanbul'da 1943 yılında basılmıştır. İkinci romanı "Adam Sen de" adını taşımaktadır. Üçüncü kitap "Ha Gayret Hasip Efendi"  millî hikâyelerden oluşmaktadır. Dördüncü romanı "Dalga Geçen Adam" 1945 yılında okuyucularıyla buluşmuştur.

Kemal Altınkaya’nın bürokrat kimliği ile sanat dünyasındaki hizmetlerine dair özet olarak şunlar söylenebilir: 1935 yılında Matbuat ve İstihbarat Umum Müdürlüğü'nde Fransa masasından sorumlu olarak görev aldı. Altınkaya,1939 yılında basın yayın kuruluşları hakkında incelemeler yapmak üzere Balkan devletlerine gönderildi.  Ankara Radyosu 1940 yılında PTT'den Matbuat Umum Müdürlüğü'ne devredilince Ankara Radyosu Müdürlüğü'ne getirildi. 1942 yılında Beyoğlu Postahanesi’nin üst katında bulunan İstanbul Radyosu'nun Müdürlüğüne getirildi.  Bu sırada pek çok genç sanatçının radyo aracılığıyla seslerini geniş kitlelere duyurmasında katkısı oldu. Bunlardan biri "Türkü Ana" olarak ünlenen Zehra Bilir hanımefendidir. Ayrıca zamanının ünlü musikişinasları olan Refik Fersan,  Fahire Fersan, Mesud Cemil, Ruşen Ferid Kam,  Cevdet Çağla,  Vecihe Daryal,  Fahri Kopuz, Zühdü Bardakoğlu, Osman Güvenir, Hakkı Derman, Şükrü Tunar, Hayri Tümer, Veli Kanık, Şerif İçli, Suphi Ziya Özbekkan, Kemal Niyazi Seyhun gibi sanatkârlar Kemal Altınkaya’nın birlikte çalıştığı müzik kültürü adına önemli yerleri olan şahsiyetlerdir.

- Konser başladıktan sonra salona seyirci alınmamaktadır.
- 7 yaş ve üzeri bilete tabidir. 7 yaş altı salona alınmaz.
- Sınırlı sayıda öğrenci biletleri CRR gişesinden satılmaktadır.